YENİ BUCA: BUCALI RUMLARIN YENİ VATANI

Eylül 1922'de Türk Ordusu İzmir'e doğru ilerlerken, yüz binlerce Rum gibi Bucalı Rumlar da misilleme saldırıları olabileceğinden korkarak Buca'yı terketme telaşı içindelerdi. 9 Eylül'de Türk Ordusu'nun İzmir'e girdiği haberi alındığında bazı Bucalı Rumlar İzmir rıhtımına koştular. İzmir yönüne doğru gitmeyenler de ya Kızılçullu'daki Amerikan Koleji'ne ya da Buca'daki Barff ve Baltazzi Köşkleri'ne sığındılar. Amerikan Koleji, Kanadalı bir din adamı tarafından yönetilmekteydi ve kapısına Amerikan bayrağı asılarak Türk Ordusu'nun ve düzensiz milislerin içeriye girmesinin engellenmesi amaçlanmıştı. Benzer bir şekilde Baltazzi Köşkü'ndeki Yunan Yetimhanesi de kapıya bir Amerikan bayrağı asarak olası Türk misillemelerinden korunmayı umuyordu. 10 Eylül'de muzaffer Türk Ordusu, Kızılçullu'daki ufak bir çatışmadan sonra Buca'ya doğru yöneldi. Rum siviller ile uzlaşı sağlandı ve Türk Ordusu Buca'da ufak bir çatışma dışında büyük oranda direniş olmadan kontrolü sağladı. Artık Buca'da kesin olarak düzen sağlanmıştı ve yüz binlerce Rum gibi Bucalı Rumlara da göç yolları gözükmüştü. Aslında savaş ile hiç bir ilgisi olmayan ve büyük oranda çiftçilik ile geçinen Bucalı Rumlar da, Yunan hükümetinin maceracı ve hayalperest politikalarının kurbanı olan Anadolu Rumlarından küçük bir kesimi oluşturuyordu.

Bucalı Rumlara ilk yıllarda ne olduğu ile ilgili sağlıklı bilgiler mevcut değil. Bazı Yunan kaynakları bazı Bucalı Rumların kasıtlı olarak Anadolu'ya sürüldüğünü ve pek çoğunun açlıktan ve sefaletten hayatını kaybettiğini söylüyor. Bu bilgilerin gerçek olup olmadığını günümüzde teyit etmek mümkün gözükmüyor. Bunun dışında bir kısmının ilk zamanlarda Yunan Adaları'na gittiği ve muhtemelen sonraki aylarda büyük bölümünün Atina'ya geçtiği söylenebilir. Elbette Bucalı araba üreticisi milyarder Issigonis'in yaptığı gibi, sonraki yıllarda ABD'ye ve muhtemelen Kanada, Avustralya gibi ülkelere gitmiş olan Rumlar da mevcut olmalı.

1952 senesinde Bucalı Rumlar, Atina'nın kuzeydoğusunda, başkent Atina'ya 26 km. uzaklıkta bulunan Rafina bölgesindeki 2000 hektar ormanlık bir alana Neos Voutzas (Νέος Βουτζάς) isminde bir yerleşim yeri kurdular. Yeni Buca İnşaa Kooperatifi, Dau Pentelis Manastırı'na ait bu alanı Yeni Buca'yı kurmak için satın almıştı. Yeni Buca'yı kuranlar büyük oranda 1922 yılında İzmir'in Buca ilçesinden Yunanistan'a göç eden göçmenlerden oluşuyordu. Bucalıların dışında Küçük Asya'nın farklı yerlerinden gelen başka Rumlar da burayı kuranlar arasındaydı ve bu insanlar ulusal ve dini geleneklerini korumak ve anılarını yaşatmak amacındalardı. Bu amaçla Yeni Buca İnşaa Kooperatifi 6 Nisan 1952 tarihinde Bucalı avukat Antonios Athinogenis'in öncülüğünde resmen kurulmuş oldu.

İlk yönetim komitesi hepsi İzmir Buca doğumlu olan Apostolos Hadjipostolos, Ioannis Menadakis, Nikolaos Aggelinos, Georgios Raisis ve Ioannis Margetis'ten oluşuyordu. Yeni Buca'nın kuruluşu 1955 yılında tamamlandı ve aynı yıl görkemli bir törenle açıldı. 1953 yılında Bucalı Rumların Buca'daki Aya Yani Kilisesi'ne yaptıkları bir ziyaret sırasında kazarak buldukları bir sütun da, Yeni Buca'da yapılan Aya Yani Kilisesi'nin temeline şeref taşı olarak konuldu. Bu olay da Buca'daki Yukarı Aya Yani Rum Ortodoks Kilisesi'nin geçmişteki Bucalı Rumlar için ne kadar büyük bir öneme sahip olduğunu gösteriyor. Günümüzde Yeni Buca'daki Aya Yani Kilisesi halen ayakta ve Bucalı Anadolu Rumlarının geleneğini temsil ediyor.

Bucalı Rumlar Yunanistan'da yaptırdıkları kiliselerine Türkiye'de atalarının kullandığı kilise ile aynı ismi vermişlerdirİzmir Buca'daki orijinal Aya Yani Kilisesi, yukarı mahalledeydi (Rumca: Apano Mahala, şimdiki Yaylacık Mahallesi) ve sonrasında milliyetçiliğiyle ön plana çıkacak ve 1821 yılında Türkler tarafından asılacak olan İzmir Metropoliti Patrik Gregoryus tarafından 1796 yılında yaptırılmıştı. Günümüzde ise sadece giriş kapısı duruyor. Orijinal kilise 1961 yılında yıkılıp yerine okul yaptırılmış ancak 1950'li yıllara kadar da kilisenin geride kalan az sayıda Hıristiyan (ve muhtemelen çoğunlukla Ortodoks) tarafından kullanıldığı biliniyor.

Neo Voutzas (Yeni Buca), günümüzde Yunanistan'ın gözde yerlerinden birisi ve zengin doğasıyla göze çarpıyor. Basketbol, voleybol, tenis müsabakalarına sahne olmakta ve yerleşkenin eğitim ihtiyacı Nea Makri Belediyesi'nin jimnastikhanesinden sağlanıyor. Yeni Buca'nın sınırında Kutsal Agia Triada Manastırı yer alıyor. Yeni Buca'da üç tane kulüp ve buna ek olarak da Aya Yani Kilisesi'nin dini komitesi var.

Yeni Buca, yönetimsel olarak Rafina bölgesinin bir parçası ve Fethiye'den gelen Rumlar'ın kurduğu Nea Makri yerleşkesi ile yan yana bulunuyor.

Ek Not: Yunanistan'da 23-26 Temmuz 2018 tarihlerinde gerçekleşen orman yangınlarında Yeni Buca yerleşkesi maalesef büyük zarar görmüştür.

Bu yazı atalarimizintopraklari.com tarafından oluşturulmuştur. Tüm hakları saklıdır. Bu yazının tamamı ya da bir kısmı kitap, dergi ve gazetelerde kaynak gösterilmeden kullanılamaz.

 - Kaynakça -

levantineheritage.com/testi21.htm 

levantineheritage.com/testi31.htm 

mikrasiatis.gr/o-mpoutzas-tis-smyrnis/

Candlesticks, Vol I, no. 6  - Boudja Past and Present, Hilda Voltera Barff, 1951-52 Winter